Onderzoekers hebben talloze manieren ontdekt waarop we anderen op hun uiterlijk beoordelen, ook al zijn die meningen nergens op gebaseerd.
“We vormen onmiddellijk een indruk van iemand, we kunnen er niks aan doen”, zegt Alexander Todorov, hoogleraar psychologie aan Princeton University tegen Business Insider.
Todorov gebruikt voor zijn onderzoek computergegenereerde modellen die worden beoordeeld op onder andere aantrekkelijkheid, betrouwbaarheid en bekwaamheid.
De onderzoeker waarschuwt dat impressies vaak onnauwkeurig zijn. Mensen doen veel aannames, denk aan het halo-effect. Hierbij nemen we aan dat één positieve eigenschap wordt gevolgd door andere positieve eigenschappen. Of wat dacht je van stereotypes, waarbij we bepaald gedrag koppelen aan uiterlijke kenmerken.
Hieronder vind je de bevindingen van Todorov en zijn collega’s.
We nemen aan dat aantrekkelijke mensen ook hoger scoren op andere positieve eigenschappen. Hierdoor denken we onder andere sneller dat ze competenter, intelligenter en betrouwbaarder zijn.
Bron: Todorov, Alexander et al. 2015, "Social Attributions from Faces: Determinants, Consequences, Accuracy, and Functional Significance" in "Annual Review of Psychology 2015," 15.4
Een babyface associëren we met fysieke zwakte, naïviteit, onderdanigheid, eerlijkheid, aardig zijn en warmte. Iemand met een babyface heeft vaak relatief grote ogen, een ronder gezicht en een grotere ratio tussen schedel en kin.
Bron: Zebrowitz, Leslie 2011, "Ecological and Social Approaches to Face Perception" in "Oxford Handbook of Face Perception," 40
Inderdaad, vrouwen hebben vaker een babyface dan mannen.
Bron: Zebrowitz 2011, 38
Mensen met een bozig gezicht worden vaak gezien als minder vriendelijk en betrouwbaar, maar wel krachtiger, vijandig en dreigend. Het tegenovergestelde geldt voor mensen met een vrolijk gezicht.
Bron: Zebrowitz 2011, 36
Todorov kwam aan zijn cijfers door studenten de kenmerken van computeranimaties te laten beoordelen. Om geen discussie over ras te krijgen, besloot de onderzoeker alleen blanke gezichten te gebruiken.
In de gezichten hieronder neemt de waargenomen competentie van links naar rechts toe. Een van de eigenschappen is een iets donkere huid (in dit geval om het geslacht te benadrukken, niet het ras) en aantrekkelijkheid.
Bron: Todorov Lab
De waargenomen dominantie neemt van links naar rechts toe. Eigenschappen die we hiermee kunnen associëren zijn een donkerdere huid en mannelijke kenmerken.
Bron: Todorov Lab
De waargenomen extraversie neemt van links naar rechts toe. De breedte van het gezicht en de aanwezigheid van een glimlach spelen hierbij een rol.
Bron: Todorov Lab
Hoe sympathiek iemand is, leiden we onder meer af uit de aantrekkelijkheid van een gezicht en of het lijkt alsof iemand lacht. In de afbeelding hieronder neemt de waargenomen sympathie toe van links naar rechts.
Bron: Todorov Lab
Mannelijke kenmerken in het gezicht en een vrij boze expressie bepalen of we iemand beoordelen als bedreiging. De waargenomen bedreiging neemt in de afbeelding hieronder toe van links naar rechts.
Bron: Todorov Lab
Vrouwelijke kenmerken en een glimlach doen iemand juist betrouwbaarder overkomen. Hieronder neemt de waargenomen betrouwbaarheid toe van links naar rechts.
Bron: Todorov Lab
Je kunt zien hoe een gezicht neurotischer of extraverter wordt in deze afbeelding van onderzoekers Mirella Walker en Thomas Vetter van de Universiteit van Basel.
Bron: Walker, Mirella and Thomas Vetter 2016, "Faced with exclusion: Perceived facial warmth and competence influence moral judgments of social exclusion" in "Journal of Personality and Social Psychology"
Een ander voorbeeld van een typische aanname op basis van het gezicht: meer gangbare gezichten zien als vertrouwelijk. Deze denkfout draagt bij aan racisme en xenofobie.
Bron: Todorov 2015, 15.9
Mensen reageren ook positiever op gezichten die op hun eigen gezicht lijken. Dat blijkt uit onderzoek waarbij mensen gezichten moesten beoordelen die in meer of mindere mate op hun eigen gezicht leken.
Bron: Todorov 2015, 15.9
Erger: mensen beoordelen ook of iemand crimineel of berouwvol is op basis van het gezicht. De waargenomen criminaliteit neemt toe in de bovenste twee rijen van links naar rechts. In de onderste twee rijen neemt het berouw toe van links naar rechts.
Bron: Funk, Friederike, Mirella Walker and Alexander Todorv 2016, "Modeling perceptions of criminality and remorse from faces using a data-driving computational approach" in "Cognition and Emotion"
Onderzoek laat zien dat uiterlijke kenmerken invloed hebben op wie we stemmen, met wie we daten, wie we aannemen, veroordelen en vele andere zaken.
Bron: Todorov 2015, 15.11
Wat is er verkeerd aan kenmerken in het gezicht?
Hoewel een gezicht best wat kan zeggen over iemands gedrag, stelt Todorov dat mensen eerder de foute kenmerken geloven of juist te veel empathie voor de goede hebben.
Volgens hem kun je je beter richten op de feiten, omdat de verbanden tussen gezichtsmorfologie en gedrag mogelijk alleen maar het resultaat van onze samenleving zijn. Mensen gedragen zich op een bepaalde manier, omdat wij dat van ze verwachten. Gezichtskenmerken versterken deze stereotypes alleen maar.